Chiến lược để hàng Việt vượt qua rào cản kỹ thuật khắt khe của Mỹ và châu Âu

Chuyển dịch từ gia công sang kiến tạo giá trị

Ngày 20-11, tại chương trình tập huấn “Khai mở sức mạnh thương hiệu: Kiến tạo giá trị và tăng trưởng từ uy tín thương hiệu” do Tạp chí Kinh tế Sài Gòn và Sở Công Thương TP.HCM đồng tổ chức, các chuyên gia đã phác thảo bức tranh kinh tế đầy thách thức.

Ông Nguyễn Hữu Nam, Phó Giám đốc VCCI Chi nhánh TP.HCM, nhận định rằng mặc dù Việt Nam đang dần khẳng định vị thế là trung tâm sản xuất và xuất khẩu trong khu vực, nhưng một bộ phận lớn doanh nghiệp vẫn bị giới hạn ở phân khúc gia công. Đặc điểm chung của các đơn vị này là quy mô nhỏ, khả năng tiếp thị quốc tế yếu và mức độ phụ thuộc cao vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu.

Ông Nam nhấn mạnh rằng nền kinh tế cần phải dịch chuyển khỏi sản xuất đơn thuần sang tạo ra giá trị gia tăng thông qua hoạt động thiết kế, nghiên cứu & phát triển (R&D) và cải tiến sản phẩm. Việc cấp thiết là xây dựng năng lực phát triển các dòng sản phẩm mang bản sắc Việt Nam, đồng thời tập trung vào các lĩnh vực mũi nhọn như trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ bán dẫn.

Thương hiệu là tài sản tài chính vô hình

Cùng chung quan điểm về sự cần thiết phải nâng cao giá trị, bà Lương Thúy Quyên, Giám đốc Brand Finance Việt Nam, đã mang đến góc nhìn sâu sắc về khía cạnh tài chính của thương hiệu. Bà Quyên chỉ rõ rằng tài sản vô hình có thể chiếm từ 30% đến 40% tổng giá trị doanh nghiệp, và thương hiệu phải được nhìn nhận như một tài sản kinh tế cần được đánh giá tác động một cách khoa học.

Dữ liệu từ Brand Finance năm 2025 minh chứng cho điều này: các thương hiệu hàng đầu như Viettel (7,4 tỉ USD), Vinamilk (2,6 tỉ USD) và Vietcombank (2,4 tỉ USD) đang dẫn đầu. Điều quan trọng hơn là các thương hiệu mạnh có khả năng huy động vốn với chi phí thấp hơn đáng kể; chi phí tài chính của các thương hiệu yếu có thể cao gấp 2 đến 3 lần do mức chênh lệch lãi suất vay.

Bà Quyên khẳng định: "Hoạt động định giá và đo lường thương hiệu giúp biến nhận thức thương hiệu thành các chỉ số kinh doanh định lượng được, từ đó hỗ trợ doanh nghiệp đưa ra các quyết định tối ưu về chiến lược giá và đầu tư".

Tiêu chuẩn quốc tế: "Tấm vé thông hành" bắt buộc

Tuy nhiên, giá trị thương hiệu chỉ bền vững khi sản phẩm thực sự tạo được niềm tin trên thị trường. Ông Tô Thanh Sơn, Quản lý ESG tại SGS Việt Nam, thẳng thắn chia sẻ rằng tại các thị trường khó tính như Mỹ và châu Âu, niềm tin được xây dựng bằng tiêu chuẩn chứ không phải lời nói. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam, dù có sản phẩm chất lượng và giá cạnh tranh, vẫn thiếu các chứng nhận quốc tế và chưa chủ động trong việc chứng minh tính bền vững hay truy xuất nguồn gốc.

Ông Sơn đề xuất một lộ trình gồm ba bước quan trọng: Đánh giá khoảng cách giữa thực trạng và yêu cầu thị trường, đạt các chứng nhận quốc tế (như ISO, Carbon footprint, ESG) và cuối cùng là xây dựng niềm tin trên thị trường thông qua sự minh bạch. Các yêu cầu về Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), quy định chống mất rừng (EUDR) hay các tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội giờ đây không còn là sự lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc khi giao thương.

Airspeed Manufacturing Vietnam là một ví dụ điển hình. Là doanh nghiệp sản xuất công nghiệp hỗ trợ, họ đã kiên định với chiến lược "Sản xuất tại Việt Nam - Chất lượng quốc tế". Bằng cách tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn chuyên biệt như IATF 16949 (cho ngành ô tô) và ISO 13485 (cho ngành y tế), cùng với việc đầu tư mạnh vào tự động hóa, Airspeed đã thành công thâm nhập sâu vào thị trường Mỹ (chiếm 64% khách hàng) và châu Âu (11,3%).

Các chuyên gia kết luận, con đường duy nhất để doanh nghiệp Việt Nam thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình là phải chuyên nghiệp hóa toàn diện, từ sản xuất nền tảng cho đến xây dựng thương hiệu đỉnh cao. Để vươn ra thị trường toàn cầu, doanh nghiệp phải biến sự tuân thủ các tiêu chuẩn và danh tiếng thương hiệu thành động lực tăng trưởng thực sự.