Lo ngại Rủi ro Quốc tế: Cơ chế bảo lãnh Chính phủ và áp dụng Luật nước ngoài cho Dự án BOT Điện

Thứ ba - 25/11/2025 09:42

Tại phiên họp thứ 51 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tối 24-11, dự thảo Nghị quyết về tháo gỡ khó khăn cho phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030 đã được trình bày. Dự thảo đưa ra nhiều cơ chế đột phá, nhưng đồng thời làm dấy lên những lo ngại sâu sắc từ các Ủy ban về nguy cơ ràng buộc pháp lý quốc tế, an ninh tiền tệ và an toàn nợ công.

I. Các Đề xuất Cơ chế Đột phá từ Bộ Công Thương

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên trình bày tờ trình, giải thích sự cần thiết của các cơ chế đặc thù do sự thiếu đồng bộ của các luật liên quan gây chậm trễ dự án.

Các cơ chế nổi bật được đề xuất nhằm thu hút vốn và tháo gỡ vướng mắc cho các dự án năng lượng bao gồm:

Loại Dự án	Cơ chế Đề xuất	Mục tiêu và Lưu ý
Dự án BOT Điện	1. Áp dụng Luật Nước ngoài để giải quyết tranh chấp.	Tăng tính hấp dẫn với nhà đầu tư và bên cho vay quốc tế.
	2. Được thế chấp quyền sử dụng đất tại các tổ chức tài chính quốc tế.	Cơ chế này bị lưu ý là chưa phù hợp với pháp luật hiện hành.
	3. Hợp đồng điện tính bằng USD, thanh toán bằng VND.	Tiềm ẩn rủi ro liên quan đến an ninh tiền tệ.
	4. Thực hiện Bảo lãnh Chính phủ cho các nghĩa vụ quan trọng.	Có thể tạo ràng buộc pháp lý lớn, tiềm ẩn rủi ro nợ công.
Nhiệt điện Khí (LNG)	Bổ sung cơ chế sản lượng điện tối thiểu dài hạn không thấp hơn 75% sản lượng bình quân và thời gian áp dụng không quá 15 năm.	Tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy đầu tư vào các dự án LNG nhập khẩu.
Điện gió Ngoài khơi	Cơ chế khảo sát lập chủ trương, thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.	Giao nhiệm vụ cho các doanh nghiệp nhà nước hoặc doanh nghiệp Việt Nam có uy tín để thực hiện.

II. Phản hồi và Lo ngại từ các Ủy ban Quốc hội

Báo cáo thẩm tra do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế tài chính Phan Văn Mãi trình bày, cùng ý kiến từ Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, đã nhấn mạnh cần đánh giá kỹ lưỡng các cơ chế vượt khung pháp luật hiện hành.

1. Rủi ro An toàn Tài chính và Nợ công

Bảo lãnh Chính phủ: Cơ chế này được nhận định là có thể tạo ra ràng buộc pháp lý lớn, tiềm ẩn nguy cơ Nhà nước bị khởi kiện tại trọng tài quốc tế và ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn nợ công và ổn định tài chính quốc gia.
Thanh toán Ngoại tệ: Cơ chế tính hợp đồng bằng USD, thanh toán bằng VND liên quan đến bảo lãnh ngoại hối và tiềm ẩn rủi ro về an ninh tiền tệ quốc gia.

2. Rủi ro Pháp lý và Chủ quyền Quốc gia

Áp dụng Luật nước ngoài: Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng bày tỏ lo ngại về cơ chế cho phép áp dụng luật nước ngoài nếu xảy ra tranh chấp với dự án BOT. Ông Tùng đặt vấn đề cần làm rõ: luật nước ngoài được thỏa thuận ngay từ đầu trong hợp đồng hay chỉ được áp dụng khi tranh chấp phát sinh. Đây là vấn đề tối quan trọng có thể gây phát sinh tranh chấp phức tạp.
Thế chấp Đất: Cơ chế cho phép thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất tại tổ chức tín dụng nước ngoài được đánh giá là chưa phù hợp với pháp luật về đất đai hiện hành và cần được đánh giá lại tác động cụ thể.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý Chính phủ cần tiếp tục rà soát, đánh giá lại các dự án, tránh hợp thức hóa sai phạm và tìm kiếm các giải pháp xử lý căn cơ, công bằng. Đặc biệt, cần xin ý kiến các cấp có thẩm quyền về cơ chế áp dụng luật nước ngoài, thế chấp đất và tác động của bảo lãnh Chính phủ trước khi thông qua.