Rủi ro khoa học, công nghệ nào được miễn trừ trách nhiệm hình sự?

Khi nào được miễn trừ trách nhiệm hình sự?

Theo Điều 22 của luật này, trong các hoạt động thử nghiệm có kiểm soát đã được cơ quan có thẩm quyền cấp phép, nếu phát sinh thiệt hại hoặc rủi ro thì cá nhân, tổ chức tham gia có thể được miễn hoặc loại trừ trách nhiệm, bao gồm:

• Miễn trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại gây ra cho Nhà nước (tùy trường hợp);

• Loại trừ trách nhiệm hành chính với các hành vi vi phạm trong quá trình thử nghiệm;

• Loại trừ trách nhiệm hình sự theo Bộ luật Hình sự đối với rủi ro khoa học, công nghệ.

Điều kiện để được miễn trừ gồm: đã tuân thủ đúng và đầy đủ quy định pháp luật, có động cơ trong sáng vì lợi ích chung, đồng thời thực hiện các biện pháp ngăn ngừa, giảm thiểu rủi ro.

Trường hợp không được áp dụng

Việc miễn trừ không được áp dụng khi:

• Người thực hiện đã biết hoặc buộc phải biết nguy cơ rủi ro nhưng không có biện pháp phù hợp để ngăn ngừa, hạn chế thiệt hại.

• Đã phát hiện nguy cơ nhưng không kịp thời thông tin, báo cáo cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Rủi ro trong nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo

Ngoài hoạt động thử nghiệm có kiểm soát, Luật cũng quy định về việc chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo (Điều 9). Theo đó:

• Cá nhân, tổ chức nghiên cứu được loại trừ trách nhiệm hành chính, miễn trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại gây ra cho Nhà nước nếu đã tuân thủ quy trình, không gian lận, không vi phạm pháp luật và sử dụng kinh phí đúng mục tiêu.

• Trường hợp sử dụng ngân sách nhà nước hoặc vốn hợp pháp của đơn vị sự nghiệp công, doanh nghiệp nhà nước, nếu nghiên cứu không đạt mục tiêu nhưng đã tuân thủ đúng quy định thì không phải hoàn trả kinh phí.

• Người phê duyệt, quản lý nhiệm vụ khoa học – công nghệ cũng được loại trừ trách nhiệm nếu đã làm đúng quy trình, không vi phạm pháp luật nhưng kết quả nghiên cứu không đạt kỳ vọng.

Như vậy, luật mới tạo hành lang pháp lý bảo vệ các hoạt động khoa học, công nghệ trước rủi ro khách quan, đồng thời giữ nguyên trách nhiệm với những trường hợp chủ quan, cẩu thả hoặc vi phạm. Điều này vừa khuyến khích đổi mới sáng tạo, vừa ngăn ngừa việc lợi dụng cơ chế miễn trừ để trốn tránh trách nhiệm.