5 lưu ý khi chia di sản thừa kế

Thứ tư - 11/06/2025 04:20

Chia di sản thừa kế là một trong những vấn đề pháp lý bạn hay gặp thường ngày. Vậy việc chia sản thừa kế thực hiện như thế nào? Quy trình thực hiện ra sao? Thủ tục như thế nảo? Cần lưu ý những gì khi chia di sản thừa kế?..Mời bạn tham khảo thêm qua bài viết:

5 Lưu Ý Quan Trọng Khi Chia Di Sản Thừa Kế Mà Bạn Cần Nắm Rõ

Việc phân chia di sản thừa kế là một quá trình pháp lý phức tạp, đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về các quy định của pháp luật để đảm bảo công bằng, minh bạch và tránh phát sinh tranh chấp không đáng có. Dưới đây là 5 lưu ý cốt lõi mà bạn cần nắm rõ khi tiến hành chia di sản thừa kế, dựa trên những nguyên tắc pháp lý hiện hành tại Việt Nam.

1. Xác Định Chính Xác Khối Di Sản Thừa Kế

Trước khi nghĩ đến việc phân chia, bước đầu tiên và quan trọng nhất là phải xác định một cách đầy đủ và chính xác khối di sản thừa kế mà người đã mất để lại. Điều này bao gồm tất cả tài sản, quyền tài sản (như quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, tiền gửi ngân hàng, cổ phiếu, ô tô, xe máy, đồ vật có giá trị, v.v.) và nghĩa vụ tài sản (các khoản nợ) thuộc sở hữu của người chết tại thời điểm họ qua đời.

Một điểm đặc biệt cần lưu ý là nếu người để lại di sản đã kết hôn, cần phải phân biệt rõ ràng giữa tài sản riêng của người đã mất và tài sản chung của vợ chồng. Chỉ phần tài sản riêng của người chết và phần tài sản của người chết trong khối tài sản chung mới được coi là di sản thừa kế. Ví dụ, nếu vợ chồng có tài sản chung là một căn nhà, thì chỉ 1/2 giá trị căn nhà đó (phần của người chết) mới là di sản.

Ngoài ra, các chi phí hợp lý cho việc mai táng, cúng tế (nếu có theo tập quán và phù hợp với ý nguyện của người đã mất) thường sẽ được khấu trừ từ khối di sản trước khi tiến hành phân chia cho những người thừa kế.

2. Xác Định Đúng Đối Tượng Người Thừa Kế Hợp Pháp

Việc xác định ai là người có quyền hưởng di sản thừa kế là một khía cạnh pháp lý vô cùng quan trọng, cần được thực hiện dựa trên quy định của pháp luật hoặc di chúc.

Theo Di Chúc: Nếu người đã mất có để lại di chúc hợp pháp, thì những người được chỉ định trong di chúc sẽ là người thừa kế.
Theo Pháp Luật: Trong trường hợp không có di chúc, di chúc không hợp pháp, hoặc di chúc chỉ định một phần di sản, thì di sản (hoặc phần di sản còn lại) sẽ được chia theo pháp luật. Pháp luật quy định rõ ràng các hàng thừa kế theo thứ tự ưu tiên:
- Hàng thừa kế thứ nhất: Vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
- Hàng thừa kế thứ hai: Ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết.
- Hàng thừa kế thứ ba: Cụ nội, cụ ngoại, bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, cháu ruột của người chết (mà người chết là bác, chú, cậu, cô, dì). Những người thừa kế ở hàng gần hơn sẽ được hưởng thừa kế trước những người ở hàng xa hơn.

3. Ưu Tiên Thực Hiện Theo Di Chúc Hợp Pháp

Di chúc là văn bản thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng nhất để phân chia di sản. Do đó, một khi đã xác định có một di chúc hợp pháp (đảm bảo về hình thức và nội dung theo quy định của pháp luật), việc phân chia di sản phải được ưu tiên thực hiện theo ý nguyện của người để lại di sản như đã thể hiện trong di chúc.

Tuy nhiên, cần lưu ý một số trường hợp đặc biệt:

Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc: Dù có di chúc, những đối tượng như cha, mẹ, vợ, con chưa thành niên, con đã thành niên nhưng mất khả năng lao động vẫn được hưởng một phần di sản (bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia đều), trừ khi họ từ chối nhận di sản hoặc thuộc diện không được hưởng thừa kế.
Di chúc không hợp pháp: Nếu di chúc bị tuyên bố vô hiệu toàn bộ hoặc một phần, thì phần di sản tương ứng sẽ được chia theo pháp luật.

4. Thanh Toán Các Nghĩa Vụ Tài Sản Của Người Chết

Trước khi di sản được phân chia cho những người thừa kế, một nguyên tắc quan trọng là các nghĩa vụ tài sản của người đã mất phải được thanh toán đầy đủ từ khối di sản đó. Các nghĩa vụ này có thể bao gồm:

Các khoản nợ: Các khoản vay mượn, nợ tín dụng, hoặc các khoản nợ khác mà người chết chưa kịp thanh toán.
Nghĩa vụ bồi thường thiệt hại: Các khoản bồi thường do hành vi gây thiệt hại của người chết.
Nghĩa vụ cấp dưỡng: Các khoản cấp dưỡng mà người chết có trách nhiệm thực hiện.
Các khoản thuế, lệ phí: Các nghĩa vụ tài chính với Nhà nước mà người chết còn nợ.

Nếu di sản không đủ để thanh toán tất cả các nghĩa vụ, thì những người thừa kế sẽ không phải dùng tài sản riêng của mình để trả nợ thay, trừ khi họ đồng ý hoặc có các thỏa thuận khác được pháp luật cho phép.

5. Tuân Thủ Thời Hiệu Yêu Cầu Chia Di Sản

Pháp luật quy định rõ về thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế, tức là thời hạn mà người có quyền được yêu cầu Tòa án giải quyết việc chia di sản. Sau thời hạn này, quyền yêu cầu chia di sản có thể bị mất, mặc dù tài sản vẫn thuộc về những người thừa kế theo quy định.

Cụ thể:

Đối với bất động sản: Thời hiệu là 30 năm kể từ thời điểm mở thừa kế (thời điểm người để lại di sản chết).
Đối với động sản: Thời hiệu là 10 năm kể từ thời điểm mở thừa kế.

Sau khi thời hiệu này kết thúc, nếu không có tranh chấp và những người thừa kế đã quản lý, sử dụng tài sản đó một cách công khai, liên tục, thì họ có thể được công nhận quyền sở hữu đối với tài sản đó. Tuy nhiên, việc thực hiện các thủ tục pháp lý sau thời hiệu có thể phức tạp hơn. Do đó, việc giải quyết sớm vấn đề thừa kế là rất quan trọng để đảm bảo quyền lợi và tránh rắc rối pháp lý về sau.

Contact us :