Đề xuất mở rộng các trường hợp xóa đăng ký cư trú

Theo Bộ Công an – cơ quan chủ trì soạn thảo, việc điều chỉnh luật lần này nhằm phù hợp với yêu cầu sắp xếp lại bộ máy, triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp và tháo gỡ những vướng mắc khi thi hành pháp luật hiện hành. Dự thảo xác định rõ khái niệm cư trú là việc công dân sinh sống tại một địa điểm trong phạm vi đơn vị hành chính cấp xã. Việc đăng ký cư trú do công an cấp xã, phường, thị trấn hoặc đơn vị hành chính đặc thù trực tiếp thực hiện.

Một điểm mới đáng chú ý là quy định về đăng ký thường trú đối với người chưa thành niên. Theo đó, trẻ vị thành niên được phép đăng ký thường trú tại chỗ ở hợp pháp khi về sống cùng cha mẹ hoặc người giám hộ, mà không cần có sự đồng ý của chủ hộ hoặc chủ sở hữu nơi ở đó. Quy định này nhằm bảo đảm quyền lợi hợp pháp, tạo điều kiện cho trẻ em được đoàn tụ với gia đình.

Đặc biệt, dự thảo bổ sung trường hợp xóa đăng ký thường trú, tạm trú trong tình huống quyết định cho trở lại quốc tịch Việt Nam bị hủy bỏ. Điều chỉnh này nhằm thống nhất với quy định tại Luật Quốc tịch (sửa đổi, bổ sung). Ngoài ra, dự thảo cũng làm rõ cơ chế cập nhật thay đổi hộ tịch từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư sang Cơ sở dữ liệu cư trú để bảo đảm thông tin đồng bộ.

Về nghĩa vụ thông báo lưu trú, Chính phủ đề xuất mở rộng đối tượng có trách nhiệm báo cáo, trong đó bao gồm cả chủ sở hữu hoặc người quản lý phương tiện vận tải, để đáp ứng thực tiễn quản lý. Nếu không bổ sung, công tác quản lý cư trú sẽ thiếu tính kịp thời và hiệu quả.

Thường trực Ủy ban Quốc phòng – An ninh và Đối ngoại cơ bản đồng thuận với nội dung dự thảo, song một số ý kiến cho rằng cần cân nhắc thêm. Chẳng hạn, quy định cho phép người chưa thành niên đăng ký thường trú cần được thiết kế chặt chẽ để vừa thuận lợi cho trẻ em, vừa không xâm phạm quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở hợp pháp của người khác.

Đối với Luật Xuất cảnh, nhập cảnh, dự thảo bổ sung quy định hộ chiếu phổ thông cấp theo thủ tục rút gọn chỉ có thời hạn tối đa 12 tháng, không được gia hạn và chỉ có giá trị sử dụng một lần để xuất cảnh hoặc nhập cảnh Việt Nam. Chính phủ lý giải việc giới hạn này nhằm ngăn chặn khả năng lợi dụng hộ chiếu rút gọn cho các mục đích ngoài phạm vi được cấp.

Dự thảo cũng đưa thêm các căn cứ để thu hồi, hủy giá trị hộ chiếu: trường hợp đã được cấp hộ chiếu mới, trường hợp hộ chiếu cấp sai thông tin nhân thân, hoặc người sở hữu đang bị truy nã. Đồng thời, nhiều thủ tục hành chính liên quan đến hộ chiếu cũng được cắt giảm, bãi bỏ yêu cầu nộp bản sao và xuất trình giấy tờ gốc, thay bằng việc xác thực thông tin qua căn cước công dân hoặc định danh điện tử.

Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho ý kiến và thông qua dự luật này tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV.