Đăng ký thường trú: Quyền lợi không thể xem nhẹ

Trong dịp phát quà Quốc khánh 2-9, không ít phụ huynh bất ngờ khi con mình không có tên trong danh sách nhận quà. Nguyên nhân: chưa đăng ký thường trú cho trẻ. Một số trường hợp sau đó được công an hỗ trợ giải quyết nhanh, nhưng tình huống này cho thấy sự nhầm lẫn phổ biến: làm giấy khai sinh đồng nghĩa với đã có hộ khẩu thường trú. Thực tế, giấy khai sinh chỉ xác nhận nhân thân và sự ra đời của trẻ, không thay thế thủ tục cư trú.

Theo quy định, cha mẹ hoặc người giám hộ có trách nhiệm đăng ký thường trú cho trẻ trong vòng 60 ngày kể từ khi làm khai sinh. Nếu không, trẻ sẽ không được cập nhật trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, kéo theo hệ lụy như khó nhập học, khó tiếp cận dịch vụ y tế, không được hưởng chính sách hỗ trợ hoặc gặp trở ngại khi làm giấy tờ tùy thân sau này.

Không chỉ trẻ em, nhiều người trưởng thành khi chuyển chỗ ở cũng chủ quan, không làm thủ tục đăng ký thường trú hoặc tạm trú. Việc này không chỉ gây khó khăn trong quản lý dân cư mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của chính họ.

Các trường hợp được đăng ký thường trú mới

Luật Cư trú 2020 quy định 7 nhóm trường hợp có thể đăng ký thường trú, bao gồm:

• Chuyển đến chỗ ở hợp pháp thuộc quyền sở hữu.

• Chuyển đến ở cùng vợ/chồng, cha mẹ, con, ông bà, anh chị em ruột hoặc người giám hộ, với sự đồng ý của chủ hộ và chủ sở hữu nơi ở.

• Chuyển đến ở tại chỗ thuê, mượn, nhờ, nếu đáp ứng điều kiện về diện tích nhà ở tối thiểu (tối thiểu 8m² sàn/người).

• Người hoạt động tôn giáo hoặc đại diện cơ sở tín ngưỡng được sắp xếp ở tại cơ sở tôn giáo.

• Người được nuôi dưỡng, trợ giúp chuyển đến cơ sở xã hội hoặc gia đình nhận nuôi.

• Người sống trên phương tiện lưu động chuyển đến phương tiện khác, nếu đáp ứng điều kiện theo quy định.

• Người chưa thành niên đăng ký thường trú theo sự đồng ý của cha mẹ hoặc người giám hộ, trừ khi có quyết định của tòa án.

Các trường hợp bị xóa đăng ký thường trú

Người chết hoặc bị tuyên bố mất tích; ra nước ngoài định cư; bị hủy bỏ đăng ký thường trú; vắng mặt tại nơi thường trú liên tục từ 12 tháng trở lên mà không khai báo; chấp hành án phạt tù hoặc biện pháp bắt buộc; chấm dứt việc thuê, mượn, ở nhờ nhưng sau 12 tháng không đăng ký thường trú mới.

Xử phạt khi chậm đăng ký

Theo nghị định 144/2021/NĐ-CP, việc không đăng ký thường trú đúng thời hạn có thể bị phạt 500.000 – 1.000.000 đồng. Ngoài ra, người dân còn mất đi các quyền lợi về học tập, y tế, an sinh xã hội.

Đăng ký khai sinh là bước khởi đầu, nhưng để đảm bảo quyền lợi pháp lý và hành chính trọn vẹn, thủ tục đăng ký thường trú là bắt buộc. Chủ quan hay nhầm lẫn có thể khiến người dân "té ngửa" khi cần đến quyền lợi nhưng không được công nhận.