Sửa đổi Luật Giáo dục: Sách giáo khoa và văn bằng thay đổi lớn

Một bộ sách giáo khoa thống nhất

Theo Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị, dự thảo quy định Nhà nước ban hành một bộ sách giáo khoa dùng chung trong cả nước. Mục tiêu là bảo đảm mọi học sinh được tiếp cận giáo dục hiện đại, chất lượng, phù hợp định hướng quốc gia. Nhà nước sẽ quy định việc cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh, đồng thời khuyến khích xã hội đóng góp bền vững cho hoạt động xuất bản sách.

Hội đồng thẩm định sách giáo khoa quốc gia, do Bộ trưởng Bộ GD&ĐT thành lập, sẽ đánh giá từng bộ sách theo môn học. Chỉ những sách đạt yêu cầu mới được Bộ trưởng phê duyệt để đưa vào sử dụng. Cách làm này khác với hiện hành, khi mỗi địa phương có thể lựa chọn nhiều bộ sách khác nhau.

Tài liệu giáo dục địa phương vẫn do cấp tỉnh biên soạn, nhưng việc thẩm định và phê duyệt thuộc về hội đồng thẩm định cấp tỉnh và Chủ tịch UBND tỉnh, Bộ GD&ĐT chỉ quy định tiêu chuẩn và quy trình.

Văn bằng: bỏ bằng tốt nghiệp THCS, giữ thi tốt nghiệp THPT

Dự thảo bỏ văn bằng tốt nghiệp THCS. Học sinh hoàn thành chương trình tiểu học, THCS sẽ được ghi nhận trong học bạ bởi hiệu trưởng. Chỉ học sinh hoàn thành chương trình THPT, tham dự kỳ thi tốt nghiệp và đạt yêu cầu mới được cấp bằng tốt nghiệp THPT. Trường hợp không dự thi hoặc trượt sẽ được cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình.

Quy định này gây nhiều ý kiến. Một số đại biểu cho rằng bỏ bằng THCS sẽ giảm thủ tục hành chính và tránh tâm lý “có bằng lớp 9” dẫn đến nghỉ học sớm. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng ở vùng nông thôn, bằng THCS vẫn cần thiết để đi làm, do đó nên có phương án xác nhận điện tử hoặc ghi nhận số hóa thay thế.

Về kỳ thi tốt nghiệp THPT, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn khẳng định kỳ thi vẫn cần duy trì. Theo ông, kỳ thi vừa xác nhận tốt nghiệp, vừa cung cấp dữ liệu tin cậy cho tuyển sinh đại học, cao đẳng, đồng thời đánh giá chất lượng dạy học và phục vụ điều chỉnh chính sách giáo dục.

Văn bằng số và mở rộng giáo dục bắt buộc

Dự thảo bổ sung công nhận văn bằng ở dạng giấy, điện tử hoặc số, thay vì chỉ công nhận văn bằng giấy như hiện nay. Quy định mới này phù hợp xu thế chuyển đổi số và học trực tuyến.

Ngoài ra, dự thảo mở rộng phạm vi giáo dục bắt buộc: bao gồm cả bậc THCS, đồng thời phổ cập mầm non cho trẻ 3–5 tuổi. Bộ GD&ĐT cho rằng việc dừng ở tiểu học như hiện hành là lạc hậu, khi thực tế còn nhiều học sinh bỏ học sau lớp 5 và yêu cầu nhân lực chất lượng cao ngày càng lớn.

Ảnh hưởng đến giáo dục đại học

Thảo luận cũng tập trung vào cơ chế quản trị đại học. Một số đại biểu lo ngại về việc sáp nhập, chia tách trường đại học, cần có nguyên tắc rõ ràng để bảo đảm quyền lợi giảng viên và người lao động. Có ý kiến nêu về tính kế thừa của hội đồng trường khi thay đổi quy định quản trị. Bộ trưởng Sơn ghi nhận và cho biết sẽ tiếp tục chỉnh lý trong dự thảo tiếp theo.

Tóm lại, sửa đổi Luật Giáo dục lần này hướng đến thống nhất sách giáo khoa, hiện đại hóa văn bằng qua số hóa, giảm bớt chứng chỉ hành chính, và mở rộng giáo dục bắt buộc. Nếu được thông qua, đây sẽ là bước chuyển lớn trong quá trình chuẩn hóa và hiện đại hóa hệ thống giáo dục Việt Nam.