Lo ngại về Sức khỏe Thế hệ trẻ và Khoảng trống Thể chế trong Luật Phòng bệnh

I. Phân tích về Lỗ hổng Thể chế

Đại biểu Nhân phê phán Khoản 2 Điều 15 của dự thảo Luật Phòng bệnh, quy định "Chính phủ quy định chi tiết về việc kiểm soát các yếu tố gây nguy cơ bệnh tật," là một dạng 'ủy quyền' tùy nghi, không rõ phạm vi, không thời hạn và không có nội dung ràng buộc.

• Nguy cơ chậm trễ: Việc ủy quyền vô thời hạn này khiến cơ quan hành pháp có thể trì hoãn triển khai, trong khi "một ngày chậm trễ cũng có thể tạo thêm hàng nghìn ca bệnh mới," làm tăng gánh nặng y tế và xã hội.

• Thiếu trách nhiệm bắt buộc: Đại biểu nhấn mạnh luật không thể chỉ dừng lại ở việc trao quyền mà phải thiết kế năng lực thực thi, biến việc kiểm soát nguy cơ thành mệnh lệnh bắt buộc đối với cơ quan hành pháp.

II. Hậu quả của Môi trường tiêu dùng không kiểm soát

Đại biểu lo ngại rằng việc tiêu thụ lâu dài các sản phẩm chứa đường, muối, chất béo cao và các chất điều vị "siêu ngon" đang:

• Lập trình lại thói quen vị giác lệch chuẩn, dẫn tới thèm ăn liên tục.

• Gây ra béo phì, tiểu đường, tăng huyết áp, và rối loạn chuyển hóa ở thanh thiếu niên.

• Làm tăng chi phí điều trị các bệnh không lây nhiễm, vốn đang chiếm tới 70% tổng chi phí y tế quốc gia.

III. Ba Kiến nghị Cốt lõi nhằm Lấp đầy Khoảng trống Thể chế

Để giải quyết vấn đề và định hướng tiêu dùng, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, Đại biểu Phạm Trọng Nhân kiến nghị Quốc hội bổ sung ba nhóm nội dung cốt lõi vào dự thảo Luật Phòng bệnh:

1. Xác định rõ Trách nhiệm và Thời hạn thực thi:

   • Sửa đổi Khoản 2 Điều 15 theo hướng Chính phủ phải có trách nhiệm ban hành và định kỳ cập nhật danh mục các sản phẩm, yếu tố nguy cơ không có lợi cho sức khỏe.

   • Quy định các biện pháp quản lý rõ ràng như dán nhãn cảnh báo, hạn chế quảng cáo, kiểm soát phân phối trong cơ sở giáo dục và áp dụng chính sách thuế sức khỏe phù hợp.

   • Đưa ra thời hạn cụ thể: Trong 12 tháng kể từ ngày luật có hiệu lực, Chính phủ và các bộ liên quan phải hoàn thiện các văn bản quy định chi tiết.

2. Cấm Tiếp thị nhắm vào Trẻ em và Xây dựng Vùng An toàn Dinh dưỡng Học đường:

   • Cấm tiếp thị nhắm tới trẻ em dưới 16 tuổi trên mọi nền tảng.

   • Cấm bán và quảng cáo các sản phẩm có dán nhãn cảnh báo trong nhà trường theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

3. Áp dụng Chính sách Thuế Sức khỏe:

   • Xây dựng biểu thuế cho sản phẩm theo ngưỡng đường và chất béo, khuyến khích doanh nghiệp cải tiến sản phẩm.

   • Giảm thuế cho các sản phẩm tự nhiên, ít phụ gia, để chính sách tài chính đồng hành cùng chính sách y tế.

Đại biểu kết luận rằng việc lập pháp trong lĩnh vực sức khỏe cộng đồng không thể theo hướng "luật khung", "luật ống" mà phải giới hạn rõ ràng phạm vi ủy quyền, biến nó thành trách nhiệm bắt buộc của Quốc hội.