Mức giảm trừ gia cảnh lạc hậu: Người nộp thuế thiệt thòi

Thuế thu nhập cá nhân tăng mạnh, người dân chịu áp lực lớn

Theo số liệu từ Bộ Tài chính, thuế TNCN trong 6 tháng đầu năm 2025 đạt tới 69,3% dự toán, tăng 24,2% so với cùng kỳ năm ngoái. Con số thực thu ước tính đạt 125.000 tỉ đồng – cao nhất từ trước đến nay, gấp 2,2 lần so với cách đây 10 năm.

Đáng nói là trong khi số thu tăng mạnh, mức giảm trừ gia cảnh vẫn giữ nguyên từ năm 2020 đến nay, khiến gánh nặng thuế đè nặng lên vai người lao động. Cùng một mức thu nhập, người làm công ăn lương phải nộp thuế cao hơn nhiều so với các hộ kinh doanh cá thể. Ví dụ, hộ kinh doanh doanh thu trên 1 tỉ đồng/năm chỉ phải đóng 1,5% – tương đương vài trăm ngàn mỗi tháng. Trong khi đó, một người có thu nhập 70 triệu đồng/tháng và nuôi 1 người phụ thuộc phải nộp tới hơn 10,5 triệu đồng, chiếm khoảng 15% thu nhập.

Lương tăng – giá cả leo thang – GTGC vẫn đứng yên

Trong khi thu nhập tối thiểu, lương cơ bản và chi phí sinh hoạt đều đã tăng mạnh trong những năm gần đây, thì mức GTGC vẫn “dậm chân tại chỗ”. Cụ thể:

• Lương cơ bản đã tăng gần 30% trong năm 2024.

• Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) từ năm 2020 đến nay đã tăng hơn 17%, và dự kiến sẽ vượt 20% vào cuối năm 2025.

• Chi tiêu bình quân đầu người tăng 4 lần; lương tối thiểu vùng tăng 5,5 lần; trong khi mức GTGC chỉ tăng 2,8 lần từ khi luật thuế TNCN được áp dụng.

Theo ông Nguyễn Ngọc Tú (Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội), việc giữ nguyên GTGC trong khi các khoản chi tiêu, lương và lạm phát đều tăng mạnh là bất công với người nộp thuế, đặc biệt là người lao động ở độ tuổi trung niên có kinh nghiệm và thu nhập cao.
 

Cần linh hoạt và công bằng hơn trong tính giảm trừ

Ngoài chỉ số CPI, giới chuyên gia cho rằng việc tính toán GTGC cần linh hoạt, dựa trên:

• Lương tối thiểu vùng

• Thu nhập bình quân đầu người theo khu vực

• Chi tiêu hộ gia đình

• Tỷ lệ lạm phát hằng năm

• Mức sống và sinh hoạt tại các thành phố lớn

Chính phủ cũng nên cân nhắc mức giảm trừ khác nhau cho các đối tượng phụ thuộc, tùy theo độ tuổi, tình trạng sức khỏe và nơi sinh sống. Việc áp dụng một mức GTGC “cào bằng” hiện nay không phản ánh đúng thực tế và khiến nhiều người nộp thuế cảm thấy thiếu công bằng.