Doanh nghiệp thực thi nghĩa vụ đóng BHXH ra sao sau nghị định 274.

1. Làm rõ khái niệm và phạm vi không bị coi là trốn đóng

Theo Nghị định, doanh nghiệp không bị coi là trốn đóng BHXH, BHTN nếu việc chậm hoặc không đóng xuất phát từ nguyên nhân bất khả kháng được cơ quan có thẩm quyền công bố, gồm:

• Thiên tai nghiêm trọng như bão, lũ, động đất, hỏa hoạn, hạn hán kéo dài.

• Dịch bệnh nguy hiểm làm gián đoạn hoạt động sản xuất, gây khó khăn tài chính.

• Tình trạng khẩn cấp hoặc các sự kiện bất khả kháng khác theo quy định của pháp luật dân sự.

Những trường hợp này được tạm hoãn nghĩa vụ đóng mà không bị xử lý như hành vi trốn đóng.

2. Cách xác định số tiền và số ngày chậm đóng

Nghị định 274/2025 hướng dẫn chi tiết việc tính toán số tiền BHXH và BHTN chậm đóng:

• Với người lao động đã đăng ký tham gia nhưng chưa nộp đúng hạn, doanh nghiệp bị tính chậm đóng kể từ ngày hết thời hạn nộp quy định tại Luật BHXH.

• Trường hợp chưa đăng ký tham gia BHXH hoặc BHTN cho người lao động, thời hạn chậm đóng được tính sau 60 ngày kể từ khi hết thời hạn bắt buộc phải tham gia.

• Các trường hợp được miễn trừ theo quy định tại Điều 39 Luật BHXH vẫn phải hoàn tất nghĩa vụ đóng sau khi lý do bất khả kháng chấm dứt.

3. Phân biệt rõ giữa “chậm đóng” và “trốn đóng”

Luật BHXH 2024 (hiệu lực từ 1-7-2025) đã khắc phục khoảng trống pháp lý trước đây bằng việc xác định rõ hai hành vi này:

• Chậm đóng: Nộp muộn so với thời hạn nhưng vẫn có ý định thực hiện nghĩa vụ.

• Trốn đóng: Cố tình không đóng, khai thiếu số người tham gia, hoặc kê khai mức lương thấp hơn thực tế nhằm giảm chi phí đóng BHXH.

Phân định rạch ròi này giúp cơ quan BHXH dễ dàng xác định vi phạm và xử lý theo đúng mức độ.

4. Quy định xử lý hành vi trốn đóng

Doanh nghiệp vi phạm bị tính số tiền trốn đóng BHXH, BHTN dựa trên:

• Số lao động chưa đăng ký hoặc đăng ký thiếu.

• Mức tiền lương làm căn cứ đóng thấp hơn thực tế.

• Thời gian kéo dài quá 60 ngày sau khi được cơ quan BHXH đôn đốc mà vẫn chưa khắc phục.

5. Mức phạt và cơ chế xử lý mới

Từ ngày Nghị định có hiệu lực, doanh nghiệp bị phạt 0,03%/ngày trên số tiền chậm hoặc trốn đóng.
Cơ quan BHXH cấp quản lý có trách nhiệm:

• Xác định và thống kê số tiền chậm, trốn đóng.

• Thông báo cho người sử dụng lao động để đối chiếu, thu hồi nợ.

• Áp dụng hoặc trình cơ quan có thẩm quyền xử lý các hành vi vi phạm theo quy định.

6. Tác động đối với doanh nghiệp

Việc ban hành Nghị định 274/2025 giúp minh bạch hóa nghĩa vụ BHXH, tạo công cụ kiểm soát chặt chẽ hơn với tình trạng nợ đọng, trốn đóng kéo dài. Doanh nghiệp cần chủ động rà soát lại hồ sơ lao động, cập nhật dữ liệu đóng BHXH đúng thời hạn để tránh bị phạt lũy tiến và truy thu.

Nghị định này được kỳ vọng sẽ giúp nâng cao tính tuân thủ, đảm bảo quyền lợi người lao động, đồng thời củng cố tính bền vững của quỹ BHXH và BHTN quốc gia.