Quốc hội yêu cầu khẩn cấp: Lời giải nào cho ô nhiễm không khí nghiêm trọng ở TP.HCM và Hà Nội?

Tổng Thư ký Quốc hội Lê Quang Mạnh trình bày báo cáo, thừa nhận mặc dù công tác BVMT đã có nhiều chuyển biến tích cực, với chỉ số phát triển bền vững nằm trong tốp đầu ASEAN và việc kiểm soát các nguồn thải lớn được tăng cường, tình trạng ô nhiễm môi trường vẫn còn diễn biến phức tạp.

Ô nhiễm bụi mịn: Nỗi ám ảnh thường trực tại hai đầu đất nước

Điểm nghẽn lớn nhất được Đoàn giám sát nhấn mạnh chính là ô nhiễm không khí. Nhiều thời điểm, chỉ số chất lượng không khí tại TP.HCM và Hà Nội vượt ngưỡng an toàn, gây lo ngại sâu sắc về sức khỏe cộng đồng.

Bên cạnh đó, chất lượng môi trường nước tại các lưu vực sông lớn như Cầu, Nhuệ - Đáy, Bắc Hưng Hải cũng cải thiện chậm. Mục tiêu xử lý triệt để 100% cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng vào năm 2025 theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đang đứng trước nguy cơ không hoàn thành.

Các Đề Xuất Cấp Bách và Chiến Lược Dài Hạn

Đoàn giám sát đã kiến nghị các giải pháp đồng bộ và mạnh mẽ, bao gồm cả giải pháp tức thời và chiến lược dài hạn:

1. Giải pháp Ngắn hạn (Cấp bách): Kiểm soát ô nhiễm đô thị và sông ngòi

• Kiểm soát chất lượng không khí: Yêu cầu thực hiện ngay các biện pháp kiểm soát, cải thiện chất lượng không khí tại TP.HCM và Hà Nội.

• Kế hoạch hành động quốc gia: Khẩn trương ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý chất lượng không khí giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn đến 2045.

• Cải tạo sông ngòi: Khắc phục ô nhiễm nghiêm trọng trên các sông Ngũ Huyện Khê, Tô Lịch, Bắc Hưng Hải.

2. Giải pháp Cấu trúc (Pháp lý và Kinh tế)

• Sửa đổi Luật Bảo vệ môi trường 2020: Đề xuất sớm sửa đổi, bổ sung Luật để khơi thông nguồn lực, gắn với cải cách thủ tục hành chính và phân cấp mạnh mẽ cho địa phương.

• "Kinh tế hóa môi trường": Thiết lập cơ chế định giá tài nguyên, chi trả dịch vụ hệ sinh thái. Đặc biệt là áp dụng nguyên tắc "người được hưởng lợi phải đóng góp; người gây ô nhiễm phải bồi thường và khắc phục hậu quả."

• Thị trường Carbon: Thiết lập sàn giao dịch tín chỉ carbon để từng bước hình thành thị trường carbon Việt Nam.

• Chuyển đổi xanh: Thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn, khuyến khích nghiên cứu công nghệ sạch, năng lượng tái tạo, và mua sắm xanh.

3. Mục tiêu Trung và Dài hạn (Đến năm 2030)

• Giảm bụi PM2.5: Phấn đấu giảm 20% nồng độ bụi PM2.5 tại Hà Nội so với năm 2024.

• Xử lý nước thải: Thu gom và xử lý 70% nước thải sinh hoạt tại các đô thị loại I trở lên.

• Kiểm soát dự án: Nâng cao năng lực quan trắc, cảnh báo sớm và kiểm soát nghiêm các dự án, cơ sở có nguy cơ gây ô nhiễm cao, nhất là trong lĩnh vực năng lượng và hạt nhân.

Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp này được kỳ vọng sẽ giải quyết được bài toán ô nhiễm phức tạp, đưa môi trường trở thành nền tảng cho sự phát triển bền vững của Việt Nam.