Thừa phát lại được trao quyền thi hành án – bước ngoặt trong xã hội hóa tư pháp

Theo dự thảo, thừa hành viên sẽ có quyền tổ chức thi hành án, xác minh điều kiện thi hành và áp dụng biện pháp cưỡng chế khi cần thiết. Đây là bước cụ thể hóa chủ trương xã hội hóa công tác thi hành án, đồng thời tháo gỡ vướng mắc pháp lý tồn tại lâu nay khi văn phòng thừa phát lại không được xem là cơ quan thi hành án chính thức.

Ông Nguyễn Tiến Pháp, Phó Chủ tịch Hội Thừa phát lại TP.HCM, nhận định việc đưa thừa phát lại vào luật là bước tiến tất yếu, giúp hình thành hành lang pháp lý rõ ràng, nâng cao tính chủ động và chuyên nghiệp trong tổ chức thi hành án. Trong khi đó, ông Hoàng Đức Hoài, Phó Trưởng Văn phòng Thừa phát lại Bến Thành, cho rằng quy định mới cho phép thừa hành viên ban hành quyết định thi hành án độc lập và áp dụng biện pháp bảo đảm, cưỡng chế là “cú hích lớn” giúp hoạt động thi hành án hiệu quả và kịp thời hơn.

Tuy nhiên, cùng với việc mở rộng thẩm quyền, nhiều ý kiến cảnh báo nguy cơ lạm quyền nếu thiếu cơ chế giám sát chặt chẽ. Ông Hoài đề xuất:

• Giai đoạn đầu, mỗi văn phòng thừa hành viên nên có ít nhất một nhân sự từng công tác tại cơ quan thi hành án công, bảo đảm kinh nghiệm thực tiễn.

• Thừa hành viên cần có tối thiểu bảy năm kinh nghiệm pháp luật và phải hoàn thành khóa bồi dưỡng nghiệp vụ bắt buộc trước khi thụ lý hồ sơ.

• Cơ quan quản lý như Sở Tư pháp và Viện kiểm sát phải tăng cường kiểm tra, giám sát thường xuyên để phòng tránh vi phạm.

Dự thảo cũng yêu cầu công khai toàn bộ quá trình thi hành án qua chuyển đổi số và hệ thống lưu trữ điện tử, giúp người dân và cơ quan chức năng dễ dàng theo dõi, giám sát.

Theo ông Nguyễn Tiến Pháp, mô hình xã hội hóa thi hành án đã được nhiều quốc gia áp dụng thành công, đặc biệt ở Đông Âu, giúp giảm tải cho bộ máy nhà nước, tiết kiệm ngân sách, đồng thời đảm bảo quyền lợi người dân mà không làm xáo trộn hệ thống tư pháp.

Nếu được thông qua, Luật THADS sửa đổi sẽ là nền tảng pháp lý quan trọng, tạo ra bước ngoặt trong việc chuyển giao một phần quyền lực công cho tư nhân nhưng vẫn giữ nguyên nguyên tắc minh bạch, kiểm soát chặt chẽ và bảo vệ công lý.