Khi công lý bị đánh đổi

Danh sách bị khởi tố không dừng lại ở thẩm phán mà còn kéo dài tới các kiểm sát viên, chấp hành viên, thư ký tòa, luật sư – những người được giao trọng trách cao cả là bảo vệ công lý và lẽ phải. Đây là sự việc chưa có tiền lệ, làm xói mòn nghiêm trọng niềm tin của người dân đối với hệ thống tư pháp.

Theo TS.LS Nguyễn Thị Kim Vinh, nguyên Thẩm phán TAND Tối cao, việc xử lý nghiêm minh những người vi phạm là cần thiết, nhưng điều quan trọng hơn là nhận diện đúng nguyên nhân gốc rễ để ngăn chặn sai phạm trong tương lai. Những nguyên nhân được chỉ ra gồm:

• Quản lý lỏng lẻo trong công tác cán bộ, từ bổ nhiệm đến giám sát.

• Thiếu hệ thống đánh giá năng lực và đạo đức rõ ràng, dẫn đến sự tùy tiện trong việc bổ nhiệm và tái bổ nhiệm.

• Quy trình tố tụng chưa minh bạch, tạo điều kiện cho sự lạm quyền và can thiệp từ bên ngoài.

• Thiếu cơ chế giám sát độc lập, khiến nhiều hành vi sai trái không bị phát hiện và xử lý kịp thời.

• Mức đãi ngộ chưa tương xứng, khiến cán bộ dễ sa ngã trước cám dỗ vật chất.

• Không bảo vệ người tố cáo, làm giảm động lực của những người muốn đứng lên chống tiêu cực.

Để lấy lại niềm tin cho nền tư pháp, cần đồng bộ nhiều giải pháp:

• Thiết lập hệ thống tiêu chuẩn đánh giá và quy trình bổ nhiệm chặt chẽ cho đội ngũ cán bộ tư pháp.

• Tăng cường giám sát nội bộ và giám sát độc lập từ bên ngoài, đặc biệt là vai trò của Quốc hội, cơ quan thanh tra, các tổ chức xã hội và báo chí.

• Ứng dụng công nghệ giám sát trong các hoạt động tố tụng, hạn chế tiếp xúc riêng tư giữa cán bộ và đương sự.

• Nâng cao điều kiện làm việc và chính sách đãi ngộ, bảo đảm đời sống và danh dự nghề nghiệp của cán bộ tư pháp.

• Hoàn thiện pháp luật, bịt các “kẽ hở” có thể bị lợi dụng để tham nhũng hoặc lạm quyền.

• Đẩy mạnh giáo dục đạo đức và trách nhiệm nghề nghiệp, để người thực thi công lý ý thức sâu sắc về sứ mệnh của mình.

Một nền tư pháp mạnh không thể tồn tại nếu bộ máy của nó bị tha hóa. Muốn bảo vệ công lý, phải bắt đầu từ việc giữ gìn đạo đức và bản lĩnh của người làm công lý. Không còn chỗ cho sự khoan nhượng với cái sai – đặc biệt là sai phạm đến từ những người cầm cán cân công lý