Cuộc điện đàm lịch sử giữa Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Donald Trump: Cơ hội chiến lược để Việt Nam bứt phá chiến lược

Thỏa thuận mang tính bước ngoặt về thương mại song phương

Theo thông tin từ Bộ Ngoại giao Việt Nam, hai nhà lãnh đạo đã thống nhất cao về việc ký kết tuyên bố chung liên quan đến khuôn khổ Hiệp định Thương mại đối ứng – công bằng và cân bằng giữa hai nước. Một điểm nổi bật trong cuộc điện đàm là cam kết của Tổng thống Trump về việc Hoa Kỳ sẽ cắt giảm sâu thuế đối ứng đang áp lên nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như dệt may, đồ gỗ, hải sản và sản phẩm điện tử.

Trong khi đó, Việt Nam cũng thể hiện thiện chí và sự linh hoạt trong chính sách thị trường bằng việc mở rộng tiếp cận ưu đãi cho hàng hóa Mỹ, đặc biệt là ô tô phân khối lớn và sản phẩm công nghệ cao. Tổng Bí thư Tô Lâm đã chủ động đề nghị phía Mỹ sớm công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường, đồng thời gỡ bỏ các rào cản kỹ thuật và hạn chế xuất khẩu công nghệ đối với các sản phẩm như chip bán dẫn, thiết bị mạng 5G và AI – những lĩnh vực then chốt trong quá trình chuyển đổi số của Việt Nam.

Giảm thuế và mở cửa công nghệ: Hai đòn bẩy song hành

Trong 6 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu từ Việt Nam sang Mỹ đã đạt 53,7 tỷ USD – tăng trưởng ấn tượng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều bất ổn. Tuy nhiên, các biện pháp phòng vệ thương mại và mức thuế từ 10–25% vẫn là rào cản lớn cho nhiều ngành hàng. Nếu thuế đối ứng được giảm một nửa, như cam kết từ phía Hoa Kỳ, thì chỉ riêng với các nhóm hàng bị áp thuế cao, Việt Nam có thể tăng thêm tới 10 tỷ USD xuất khẩu mỗi năm.

Không chỉ dừng lại ở con số, vấn đề quan trọng hơn là việc hai bên đồng thuận tháo gỡ các rào cản phi thuế – những quy định kỹ thuật, kiểm nghiệm, định danh sản phẩm – sẽ là đòn bẩy mang tính chất thể chế giúp hàng hóa Việt Nam thâm nhập sâu và bền vững hơn vào thị trường Hoa Kỳ. Đặc biệt, việc đàm phán dỡ bỏ hạn chế công nghệ cao cho thấy Mỹ đang nhìn nhận Việt Nam như một đối tác công nghiệp chiến lược trong khu vực.

Hướng tới một khung pháp lý thương mại minh bạch và công bằng

Một trong những tồn tại lớn nhất trong quan hệ thương mại Việt - Mỹ là việc Hoa Kỳ vẫn duy trì xếp hạng Việt Nam là “nền kinh tế phi thị trường”, khiến các doanh nghiệp Việt gặp bất lợi trong các vụ kiện phòng vệ thương mại. Theo Bộ Công Thương, từ năm 2020 đến 2024, có tới hơn 50 vụ kiện chống phá giá, chống trợ cấp từ phía Mỹ – chiếm 1/4 tổng số các vụ việc thương mại quốc tế mà Việt Nam đối mặt.

Việc Tổng Bí thư Tô Lâm trực tiếp đề cập đến yêu cầu Mỹ công nhận nền kinh tế thị trường cho thấy đây là vấn đề không đơn thuần về thương mại, mà còn phản ánh tính chính danh và vị thế quốc tế của Việt Nam. Đây là tiền đề để xây dựng khung pháp lý vững chắc hơn cho các doanh nghiệp Việt Nam cạnh tranh bình đẳng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đồng thời, Việt Nam cũng cần đẩy mạnh cải cách thể chế nội địa để tương thích với các tiêu chuẩn quốc tế về minh bạch, cạnh tranh và bảo hộ sở hữu trí tuệ. Các quy định liên quan đến truy xuất nguồn gốc, lao động, môi trường – vốn là các tiêu chí bắt buộc trong thương mại Mỹ – cần được nội luật hóa nhanh chóng để không bị loại khỏi sân chơi.

Động lực mới cho chuyển đổi số và đầu tư công nghệ cao

Điểm nhấn đáng chú ý nhất là việc Việt Nam đề nghị Hoa Kỳ nới lỏng kiểm soát xuất khẩu công nghệ cao. Nếu đề xuất này được chấp thuận, Việt Nam có thể bứt phá để trở thành trung tâm công nghệ trong khu vực, đặc biệt trong lĩnh vực chip bán dẫn – thị trường được dự báo đạt quy mô 1.000 tỷ USD vào năm 2030.

Cùng với đó là việc Việt Nam đẩy mạnh hợp tác với Mỹ trong các dự án đầu tư về hạ tầng số, điện toán đám mây, công nghệ AI và hệ sinh thái khởi nghiệp – những trụ cột quan trọng trong chiến lược "Make in Vietnam" và Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2030.

Cam kết về trọng tài thương mại và cơ chế hợp tác luật pháp

Cuộc điện đàm không chỉ tập trung vào thương mại và đầu tư mà còn mở ra một chiều hợp tác mới về pháp lý. Cam kết tăng cường trao đổi giữa cơ quan tư pháp, trọng tài, kiểm toán hai nước sẽ là nền tảng xây dựng một hành lang pháp lý ổn định, bảo vệ lợi ích của cả doanh nghiệp Mỹ và Việt Nam trong dài hạn.

Khi đầu tư song phương tăng trưởng mạnh, việc thiết lập cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả, minh bạch và bình đẳng là điều bắt buộc để giảm thiểu rủi ro và tạo niềm tin cho nhà đầu tư.

Cơ hội không đến nhiều lần

Cuộc điện đàm cấp cao giữa Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Donald Trump không đơn thuần là một sự kiện ngoại giao, mà là lời hiệu triệu mạnh mẽ gửi tới cộng đồng doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách Việt Nam: Cơ hội đã tới, và thời điểm để hành động là ngay lúc này.

Việt Nam cần nhanh chóng hiện thực hóa các cam kết, nâng cấp khung pháp lý, tạo hành lang cho đầu tư công nghệ và khẳng định vai trò là đối tác chiến lược đáng tin cậy trong trật tự thương mại toàn cầu mới. Đây là lúc để biến “cơ hội vàng” thành “thành quả thật”, đặt nền móng vững chắc cho một tương lai hội nhập sâu rộng, bền vững và tự cường.