Từ ngày 1/7/2025: Bộ Tài chính chính thức vận hành theo cơ cấu tổ chức mới với 34 đơn vị trực thuộc

Giảm đầu mối tổ chức, tăng hiệu quả điều hành

So với cơ cấu cũ, Bộ Tài chính giảm 1 đơn vị, từ 35 xuống còn 34 đơn vị trực thuộc, bao gồm:

• 29 đơn vị hành chính thực hiện chức năng giúp Bộ trưởng quản lý nhà nước trong các lĩnh vực trọng yếu như: Văn phòng Bộ, Vụ Ngân sách Nhà nước, Vụ Pháp chế, Cục Quản lý công sản, Cục Quản lý giá, Cục Thuế, Cục Hải quan, Cục Tài chính doanh nghiệp, Kho bạc Nhà nước, Cục Thống kê và các đơn vị tương đương khác.

• 4 đơn vị sự nghiệp công lập gồm: Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Báo Tài chính - Đầu tư, Tạp chí Kinh tế - Tài chính, và Trường Bồi dưỡng cán bộ Kinh tế - Tài chính.
  
  

• 1 đơn vị đặc thù: Bảo hiểm xã hội Việt Nam, được xếp loại đặc biệt do tính chất riêng biệt trong quản lý và vận hành.

Phân cấp tổ chức theo từng lĩnh vực chuyên môn

Một trong những điểm mới nổi bật của cơ cấu lần này là việc tổ chức lại các đơn vị theo mô hình cấp bậc cụ thể, tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận hành linh hoạt, thống nhất từ trung ương đến địa phương.

1. Các đơn vị tổ chức theo mô hình ba cấp:

• Cục Thuế, Cục Thống kê, và Bảo hiểm xã hội Việt Nam được tổ chức với 3 cấp quản lý rõ ràng:

  • Cấp Trung ương: Các tổng cục/cơ quan đầu mối.

  • Cấp tỉnh: Các đơn vị trực thuộc tại các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

  • Cấp cơ sở: Quản lý hành chính ở cấp quận, huyện, thị xã.

• Cục Hải quan tổ chức theo mô hình đặc thù ba cấp:

  • Cấp Trung ương.

  • Cấp tỉnh: Gồm 20 Cục Hải quan khu vực.

  • Cấp cửa khẩu hoặc ngoài cửa khẩu, nhằm đảm bảo chức năng kiểm soát, thông quan, và giám sát hàng hóa xuất nhập khẩu được thực hiện thông suốt.

2. Các đơn vị tổ chức theo mô hình hai cấp:

• Kho bạc Nhà nước và Cục Dự trữ Nhà nước tổ chức theo hai cấp:

  • Cấp Trung ương.

  • Cấp khu vực/cấp tỉnh, với 20 Kho bạc khu vực và 15 Cục Dự trữ khu vực, đóng vai trò then chốt trong quản lý ngân sách nhà nước và điều hành nguồn hàng dự trữ quốc gia.

Việc tổ chức bộ máy như trên nhằm tăng cường tính chủ động ở cấp địa phương, đảm bảo giải quyết nhanh chóng các thủ tục hành chính, đồng thời giúp Bộ Tài chính dễ dàng theo dõi, chỉ đạo, và kiểm soát hiệu quả trong quản lý tài chính công.

Thống nhất con dấu và quyền chủ động của Bộ trưởng Bộ Tài chính

Theo Nghị định 166, một số đơn vị trực thuộc Bộ được sử dụng con dấu hình Quốc huy – một biểu tượng của quyền lực nhà nước – gồm:

• Cục Thuế

• Cục Hải quan

• Cục Dự trữ Nhà nước

• Cục Thống kê

• Kho bạc Nhà nước

• Ủy ban Chứng khoán Nhà nước

• Bảo hiểm xã hội Việt Nam

Điều này thể hiện sự công nhận về tính độc lập hành chính và trách nhiệm pháp lý của các đơn vị này trong thực hiện nhiệm vụ quản lý chuyên ngành.

Ngoài ra, Nghị định mới trao thẩm quyền rộng rãi hơn cho Bộ trưởng Bộ Tài chính trong công tác tổ chức bộ máy:

• Quyết định cụ thể chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của từng đơn vị thuộc Bộ.

• Chủ động điều chỉnh số lượng các đơn vị cấp tỉnh, cấp cơ sở của các ngành dọc như Thuế, Hải quan, Dự trữ, Thống kê… để phù hợp với nhu cầu thực tiễn.

• Trình Thủ tướng Chính phủ danh sách các đơn vị sự nghiệp công lập khác trong hệ thống Bộ.

Sắp xếp lại phòng ban, hoàn thiện trong thời hạn 3 tháng

Nghị định quy định rõ số lượng các phòng ban trong từng vụ, đảm bảo phù hợp với tính chất và khối lượng công việc mới. Cụ thể:

• Vụ Ngân sách Nhà nước: 6 phòng

• Vụ Phát triển hạ tầng: 3 phòng

• Vụ Tài chính - Kinh tế ngành: 4 phòng

• Vụ Kinh tế địa phương và lãnh thổ: 4 phòng

• Vụ Các định chế tài chính: 4 phòng

• Vụ Pháp chế: 5 phòng

• Vụ Tổ chức cán bộ: 6 phòng

Ngoài ra, Điều 2 của Nghị định 166 quy định rõ các điều khoản chuyển tiếp, yêu cầu Bộ trưởng Bộ Tài chính hoàn tất sắp xếp, kiện toàn các đơn vị chưa đầy đủ tổ chức như Cục Thuế tỉnh, Bảo hiểm xã hội cấp tỉnh, Thống kê cấp tỉnh, Trường Bồi dưỡng cán bộ Kinh tế - Tài chính… trong vòng 3 tháng kể từ ngày nghị định có hiệu lực (tức trước ngày 1/10/2025).

Đặc biệt, Bộ trưởng còn có trách nhiệm đề xuất việc sáp nhập hoặc tổ chức lại Học viện Chính sách và Phát triển, với khả năng chuyển thành một đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ, nhằm tinh gọn đầu mối và nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu phục vụ hoạch định chính sách tài chính.

Tạo nền tảng cho quản lý tài chính hiện đại, hiệu lực, hiệu quả

Với những điều chỉnh có hệ thống, Nghị định 166 không chỉ đơn thuần là việc “cắt” hay “gộp” các đơn vị, mà thể hiện chiến lược cải cách tổ chức sâu rộng của Bộ Tài chính để đáp ứng yêu cầu điều hành trong bối cảnh mới: chính quyền địa phương hai cấp, chuyển đổi số quốc gia, tinh giản biên chế, và nâng cao hiệu quả công vụ.

Cơ cấu mới kỳ vọng sẽ góp phần tạo lập nền tảng tổ chức bền vững, nâng cao năng lực quản lý ngân sách, kiểm soát tài chính công minh bạch, và phục vụ tốt hơn nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn tới.