Chính phủ đề xuất cho vay trở lại hơn 6.000 tỷ đồng vốn chính sách: Bước đi chiến lược nhằm tăng hiệu quả sử dụng ngân sách và mở rộng tiếp cận tín dụng cho người dân

Vốn thu hồi không để “ngủ yên”: Chuyển hóa thành cơ hội mới cho người dân

Sáng ngày 24/6/2025, tại phiên họp toàn thể của Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng – thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ – đã trình bày tóm tắt Tờ trình liên quan đến phương án xử lý số vốn thu hồi từ các chương trình TDCS đã hoàn thành nhiệm vụ theo quy định. Cụ thể, Chính phủ đề xuất cho phép NHCSXH tiếp tục sử dụng toàn bộ 6.068 tỷ đồng vốn ngân sách đã thu hồi, để cho vay đối với các chương trình TDCS mới, ưu tiên các mục tiêu an sinh xã hội như: cho vay phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, cho vay nhà ở xã hội, và cho vay hỗ trợ xuất khẩu lao động ở huyện nghèo.

Theo báo cáo, tính đến hết ngày 30/4/2025, NHCSXH đã thực tế thu hồi được hơn 3.144 tỷ đồng từ các chương trình TDCS đã kết thúc. Phần còn lại, khoảng 2.924 tỷ đồng, vẫn đang được thu hồi theo lộ trình thanh toán hợp đồng tín dụng đã ký trước đó. Điều này cho thấy số vốn đề nghị tái sử dụng là vốn thực có, đã được triển khai hiệu quả trong quá khứ và hiện đang quay vòng trở lại ngân sách nhà nước.

Quốc hội đồng thuận cao, nhưng yêu cầu siết chặt kiểm soát

Phát biểu tại hội trường, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi khẳng định, Ủy ban thống nhất với đề xuất của Chính phủ, đồng thời cho rằng việc tái sử dụng vốn thu hồi là phù hợp với định hướng lớn của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là nội dung của Chỉ thị 39-CT/TW và Chỉ thị 34-CT/TW của Ban Bí thư về nâng cao hiệu quả tín dụng chính sách và phát triển nhà ở xã hội.

Tuy nhiên, để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong sử dụng ngân sách, Ủy ban kiến nghị Chính phủ và NHCSXH cần:

• Rà soát và kiểm tra toàn bộ số liệu thu – chi, đảm bảo tính chính xác tuyệt đối;

• Quản lý và sử dụng nguồn vốn đúng mục đích, đúng đối tượng, tránh lãng phí, thất thoát;

• Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc cho vay và thu hồi nợ tại các địa phương;

• Phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương và các tổ chức hội đoàn thể để đảm bảo tính hiệu quả trong triển khai các chương trình TDCS mới.

Các đại biểu Quốc hội thảo luận: Nên quyết toán 3.144 tỷ hay cả 6.068 tỷ?

Tại phiên thảo luận, Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP.HCM) bày tỏ sự đồng tình với chủ trương của Chính phủ nhưng cho rằng, trong giai đoạn đầu nên quyết toán trước khoản vốn 3.144 tỷ đồng đã thu hồi thực tế, sau đó mới xử lý phần còn lại khi thu hồi xong, tránh rủi ro pháp lý về quản lý ngân sách.

Đồng quan điểm, Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giám sát chặt chẽ quá trình thu hồi vốn, bởi vẫn còn tâm lý sai lệch trong một bộ phận người dân rằng tiền vay từ NHCSXH là tiền hỗ trợ “không hoàn lại”, dẫn đến việc thu hồi gặp khó khăn.

Tuy nhiên, trong phần giải trình, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết: theo số liệu từ NHCSXH, toàn bộ khoản 6.068 tỷ đồng đều là vốn gốc được bảo toàn 100%, và hiện tỷ lệ nợ xấu chỉ ở mức 2,68% – dưới ngưỡng rủi ro an toàn cho phép theo chuẩn ngân hàng. Đặc biệt, toàn bộ phần nợ xấu này đã được trích lập đầy đủ quỹ dự phòng rủi ro, bảo đảm nếu không thể thu hồi vẫn không ảnh hưởng đến ngân sách.

Bộ trưởng lập luận rằng, nếu Quốc hội chỉ quyết toán 3.144 tỷ đồng thì sau này khi thu hồi thêm, lại phải trình ra Quốc hội một lần nữa là không cần thiết và gây chậm trễ trong quá trình triển khai.

Tái cấu trúc đối tượng thụ hưởng theo mô hình chính quyền mới

Một nội dung đáng chú ý là trong quá trình tái sử dụng vốn TDCS, Chính phủ sẽ xem xét lại toàn bộ địa bàn, đối tượng thụ hưởng trên cơ sở tổ chức hành chính mới. Từ ngày 1/7/2025, khi cả nước chính thức thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh sẽ giảm từ 63 xuống còn 34 tỉnh, thành, kéo theo việc phải xác định lại các địa bàn đặc biệt khó khăn, từ đó tái cấu trúc các chương trình tín dụng chính sách theo địa bàn mới.

Điều này sẽ giúp phân bổ nguồn vốn sát thực tế hơn, phù hợp với điều kiện từng vùng, tránh đầu tư dàn trải hoặc thiếu trọng tâm.

Phương thức cấp vốn linh hoạt, gắn chặt với mục tiêu an sinh xã hội

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, hiện có hai phương án cấp vốn cho NHCSXH:

1. Cấp bổ sung vốn điều lệ: Cách này tăng quy mô vốn của NHCSXH nhưng thiếu tính linh hoạt.

2. Cấp vốn theo chương trình cụ thể: Đây là phương thức hiệu quả hơn, giúp gắn liền ngân sách nhà nước với các chương trình mục tiêu cụ thể của Đảng, Quốc hội và Chính phủ như xóa đói giảm nghèo, phát triển vùng dân tộc thiểu số, xây dựng nhà ở xã hội, hỗ trợ xuất khẩu lao động...

Với phương thức thứ hai, NHCSXH có thể triển khai các gói vay nhanh hơn, đúng mục tiêu, và có cơ chế quản lý minh bạch, dễ đánh giá hiệu quả.

Hiệu quả triển khai được đảm bảo bởi cơ chế kiểm soát và công nghệ

Nhấn mạnh vai trò giám sát, Bộ trưởng Thắng khẳng định: các khoản vay TDCS hiện nay đều có sự giám sát chặt chẽ từ chính quyền địa phương và các tổ chức đoàn thể xã hội (như Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh…), đảm bảo quản lý tận gốc và phòng ngừa nợ xấu.

Bên cạnh đó, ứng dụng công nghệ thông tin đã giúp NHCSXH kiểm soát dòng tiền và số liệu chi tiết đến từng khoản vay, từng hộ vay, qua đó loại bỏ nguy cơ gian lận hay lạm dụng vốn.

Kỳ vọng Quốc hội sớm thông qua đề xuất: Tạo lực đẩy mới cho tín dụng chính sách

Từ lập luận và phân tích thực tiễn, Chính phủ mong muốn Quốc hội sớm phê duyệt phương án cho phép NHCSXH sử dụng lại toàn bộ hơn 6.000 tỷ đồng để mở rộng cho vay các chương trình TDCS có ý nghĩa xã hội sâu rộng. Đây không chỉ là cách tái sinh dòng vốn công hiệu quả, mà còn là công cụ hữu ích để giảm nghèo bền vững, thu hẹp chênh lệch vùng miền, hỗ trợ người yếu thế, và thúc đẩy phát triển bền vững trong giai đoạn tới.

Trong bối cảnh ngân sách đang gặp nhiều áp lực và nhu cầu tiếp cận vốn của người dân ngày càng lớn, việc quay vòng vốn thu hồi thay vì cấp vốn mới là một hướng đi thông minh, tiết kiệm và hợp lý. Đây cũng là minh chứng cho thấy, nếu được quản lý tốt, vốn tín dụng chính sách hoàn toàn có thể trở thành động lực quan trọng trong chiến lược an sinh và phát triển của quốc gia.