Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung 5 luật tư pháp: Thiết lập thẩm quyền mới cho hệ thống tòa án

Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung 5 luật tư pháp: Thiết lập thẩm quyền mới cho hệ thống tòa án

Sáng ngày 25/6/2025, tiếp tục chương trình làm việc tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án. Với 446/448 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (tương đương 93,31%), đạo luật này là bước tiến quan trọng trong quá trình cải cách hệ thống tư pháp, sắp xếp lại tổ chức và tái cấu trúc thẩm quyền xét xử trong hệ thống tòa án Việt Nam.

Điểm nhấn: Thiết lập mô hình tòa án ba cấp theo hướng tinh gọn, hiện đại

Luật sửa đổi lần này đã cụ thể hóa một trong những nội dung quan trọng của đề án cải cách tư pháp: sắp xếp, tinh gọn hệ thống tòa án nhân dân theo hướng hiệu lực, hiệu quả. Một điểm mới nổi bật là việc thiết lập Tòa án nhân dân khu vực (TAND khu vực) thay thế cho tòa cấp huyện trước đây, với thẩm quyền và quy mô mở rộng.

Thẩm quyền mới của các cấp tòa án

🔹 Tòa án nhân dân tối cao

• Tiếp tục giữ vai trò là cơ quan xét xử cao nhất.

• Giám đốc việc xét xử toàn bộ hệ thống tòa án.

• Đảm bảo sự thống nhất trong áp dụng pháp luật, ban hành án lệ, hướng dẫn xét xử.

🔹 Tòa án nhân dân cấp tỉnh

• Giám đốc việc xét xử của TAND khu vực trên địa bàn theo lãnh thổ.

• Xét xử phúc thẩm đối với các bản án, quyết định sơ thẩm của TAND khu vực bị kháng cáo, kháng nghị.

• Xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm đối với các bản án, quyết định đã có hiệu lực của TAND khu vực.

• Có thẩm quyền giải quyết các yêu cầu hủy phán quyết trọng tài, đăng ký phán quyết trọng tài theo Luật Trọng tài thương mại.

• Luật cũng bổ sung quy định về thẩm quyền của các Tòa chuyên trách thuộc TAND cấp tỉnh, nhằm tăng tính chuyên môn hóa và hiệu quả xét xử.

🔹 Tòa án nhân dân khu vực (cấp tòa mới)

• Giải quyết sơ thẩm các vụ án dân sự, hành chính, kinh doanh, thương mại, lao động và phá sản theo quy định tại các điều 26, 28, 30 và 32 Bộ luật Tố tụng dân sự.

• Xử lý các yêu cầu tại các điều 27, 29, 31 và 33, trừ các yêu cầu về trọng tài thuộc thẩm quyền cấp tỉnh.

• Thiết lập các Tòa chuyên trách trực thuộc để giải quyết các nhóm vụ việc theo lĩnh vực, tương tự mô hình tòa cấp cao.

Mục tiêu: Phân cấp – Tinh gọn – Nâng cao hiệu lực hệ thống tư pháp

Theo Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí, việc chuyển giao toàn bộ thẩm quyền xét xử sơ thẩm cho TAND khu vực là một bước đi chiến lược trong cải cách tư pháp. Điều này giúp:

• Tăng cường phân quyền và trách nhiệm cho cấp tòa trực tiếp tiếp xúc với người dân.

• Tinh giản bộ máy, giảm chồng chéo và trùng lặp về thẩm quyền giữa các cấp.

• Hạn chế tình trạng khiếu kiện kéo dài, tăng tốc độ và chất lượng giải quyết vụ việc.

TAND khu vực được kỳ vọng sẽ có đội ngũ Thẩm phán mạnh hơn, được bố trí nhân lực, đào tạo chuyên sâu và trang bị cơ sở vật chất phù hợp để đáp ứng khối lượng công việc ngày càng lớn.

Thời điểm có hiệu lực và định hướng triển khai

• Luật có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, ngoại trừ các quy định riêng của Luật Tư pháp người chưa thành niên.

• Trong thời gian tới, Tòa án nhân dân tối cao sẽ triển khai:

  • Đào tạo, bồi dưỡng lực lượng Thẩm phán cấp khu vực.

  • Rà soát, sắp xếp lại bộ máy tòa án ở địa phương theo mô hình mới.

  • Ban hành hướng dẫn chuyên môn, quy trình làm việc mới phù hợp với quy định pháp luật sửa đổi.

Ý nghĩa của Luật sửa đổi

Việc Quốc hội thông qua đạo luật này thể hiện quyết tâm chính trị trong việc:

• Hiện đại hóa hệ thống tòa án, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh hội nhập.

• Đưa tòa án lại gần hơn với người dân, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân một cách hiệu quả.

• Thể chế hóa chủ trương của Đảng về cải cách tư pháp, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
  
   

  Liên hệ tư vấn:

  Email: tuvan1@luatnguyen.com | tuvan2@luatnguyen.com

  Zalo Official: Văn Phòng Luật Sư Luật Nguyễn

  Fanpage: LUẬT NGUYỄN

  Website: luatnguyen.vn
  
  Q-BTT Luật Nguyễn