Từ năm 2026, người dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ miễn phí: Cuộc cách mạng chăm sóc sức khỏe toàn dân đang được khởi động

Khám sức khỏe định kỳ – không chỉ để phát hiện bệnh, mà còn để xây dựng một xã hội khỏe mạnh

Theo các chuyên gia y tế và lãnh đạo ngành, khám sức khỏe định kỳ không đơn thuần là một hoạt động y tế kỹ thuật, mà là một chiến lược tổng thể giúp người dân chủ động theo dõi tình trạng sức khỏe của chính mình, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, đồng thời góp phần làm giảm gánh nặng điều trị y tế về sau.

Đại biểu Quốc hội Trần Khánh Thu (Hưng Yên), một trong những người tham gia đóng góp vào dự thảo nghị quyết, cho rằng: Việc khẳng định trong văn bản chính sách rằng mỗi người dân được khám sức khỏe định kỳ miễn phí mỗi năm một lần là một chủ trương có ý nghĩa lớn về mặt nhân văn, công bằng và hiệu quả phòng bệnh. Tuy nhiên, bà cũng lưu ý rằng việc để mở rộng tùy chọn với cụm từ “hoặc khám sàng lọc theo yêu cầu chuyên môn” có thể khiến mục tiêu ban đầu bị làm loãng và giảm bớt tính bắt buộc.

“Khám sức khỏe định kỳ cần là một quyền lợi rõ ràng, có thể đo đếm được, thay vì để lựa chọn giữa khám định kỳ và khám sàng lọc,” bà Thu nhấn mạnh. “Mỗi người dân cần được đánh giá tổng quát sức khỏe, từ đó phát hiện bệnh lý, ngăn ngừa biến chứng, và giúp ngành y tế có dữ liệu để xây dựng chiến lược quản lý bệnh tật tại từng địa phương.”

Xây dựng cơ sở pháp lý và mô hình vận hành: Cần lộ trình và quy chuẩn cụ thể

Để triển khai khám sức khỏe định kỳ miễn phí cho hơn 80 triệu người dân, các bộ ngành liên quan đang bắt đầu vào cuộc để xây dựng hành lang pháp lý, danh mục khám, định mức chi phí và mô hình vận hành thực tế. Bộ Y tế sẽ ban hành danh mục các nội dung khám cần thiết – gồm xét nghiệm máu, chụp X-quang, siêu âm, đo huyết áp, khám tim mạch, tầm soát đái tháo đường, các rối loạn chuyển hóa, ung thư phổ biến…

Bà Trần Thị Trang – Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế) – chia sẻ rằng mức chi phí trung bình cho một lần khám cơ bản hiện ước tính khoảng 300.000 đồng/người/lần, và có thể thay đổi tùy theo nhóm tuổi, yếu tố nguy cơ hay khu vực cư trú.

Việc xác định danh mục này sẽ giúp tính toán chi phí cần thiết để thực hiện đồng loạt chính sách. Với hơn 80 triệu người dân, con số dự kiến cho việc khám sức khỏe định kỳ hằng năm có thể lên tới 25.000 tỉ đồng, chưa bao gồm các gói sàng lọc nâng cao hoặc theo nhóm bệnh đặc biệt.

Hạ tầng y tế cơ sở là yếu tố quyết định: Cần đầu tư bài bản và chính sách nhân lực dài hạn

Một điểm mấu chốt trong thành công của chính sách này là nâng cao năng lực hệ thống y tế tuyến cơ sở – nơi trực tiếp thực hiện công tác khám sức khỏe định kỳ. Tại đây, yêu cầu đặt ra không chỉ là cơ sở vật chất đầy đủ, mà còn phải có đội ngũ y bác sĩ đa năng, có năng lực chẩn đoán, xử lý ban đầu và điều phối bệnh nhân nếu cần thiết.

Ông Đào Xuân Cơ – Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai – cho rằng y tế cơ sở phải được định hình lại như một mô hình “bác sĩ gia đình cộng đồng”, có khả năng làm nhiều đầu việc, từ tiêm chủng, chăm sóc trẻ em, phụ nữ mang thai, đến xử lý cấp cứu cơ bản, sơ cứu tai nạn, điều trị bệnh mạn tính ổn định…

Để làm được điều đó, các trạm y tế xã cần được bổ sung từ 3 đến 5 bác sĩ đa khoa, kèm theo các thiết bị như máy xét nghiệm máu cơ bản, máy siêu âm, điện tim, máy đo loãng xương và hệ thống công nghệ thông tin đồng bộ. Đồng thời, phải có chính sách hỗ trợ lương, phụ cấp, nhà ở, đào tạo liên tục để giữ chân y bác sĩ, nhất là ở các vùng sâu, vùng xa.

Dữ liệu hóa và chuyển đổi số: Tích hợp sức khỏe vào căn cước công dân

Một bước tiến không thể thiếu là việc ứng dụng công nghệ vào việc quản lý sức khỏe toàn dân, thông qua sổ sức khỏe điện tử tích hợp trên ứng dụng VNeID. Theo Đề án 06 của Chính phủ, khi người dân hoàn tất định danh mức độ 2, toàn bộ dữ liệu khám sức khỏe sẽ được liên kết với hồ sơ cá nhân.

Đại biểu Trần Khánh Thu nhấn mạnh rằng đây là cách hiệu quả để:

• Theo dõi lịch sử khám và kết quả sức khỏe của từng người;

• Phân tích xu hướng bệnh lý tại từng vùng, từng nhóm tuổi;

• Lập kế hoạch phân nhóm nguy cơ cao để khuyến nghị tầm soát sớm hoặc khám định kỳ 6 tháng/lần nếu cần thiết.

Đồng thời, dữ liệu này sẽ được bảo mật chặt chẽ và chỉ có thể truy cập bởi các cơ quan y tế được cấp phép, như trung tâm y tế huyện, sở y tế tỉnh hoặc các đơn vị khám chữa bệnh được chỉ định.

Từ khám sức khỏe đến miễn phí điều trị cơ bản: Hướng tới hệ thống y tế công bằng

Bên cạnh mục tiêu khám định kỳ miễn phí, Bộ Y tế cũng đang triển khai nhiều giải pháp để giảm tỉ lệ chi tiền túi của người dân trong khám chữa bệnh, vốn đang ở mức cao so với mặt bằng khu vực.

Hiện nay, người dân vẫn phải chi trả 20% đồng chi trả BHYT trong hầu hết các dịch vụ y tế, trong khi con số này tại Thái Lan chỉ 12% và Singapore là 24,7%. Trong tương lai, Việt Nam hướng đến giảm tỷ lệ đồng chi trả, đặc biệt với những người mắc bệnh hiểm nghèo, điều trị dài hạn hoặc thuộc nhóm yếu thế.

Ngoài ra, Bộ Y tế đề xuất:

• Tăng trần đóng BHYT từ 4,5% lên tối đa 6% lương cơ sở theo quy định Luật BHYT;

• Trích một phần thuế tiêu thụ đặc biệt (rượu, bia, thuốc lá, nước ngọt) vào quỹ khám chữa bệnh như mô hình đang áp dụng ở nhiều quốc gia châu Âu;

• Mở rộng danh mục thuốc, vật tư y tế và kỹ thuật cao được BHYT chi trả, giúp người dân không phải chi tiền túi cho các chi phí lớn ngoài bảo hiểm.

Trách nhiệm của chính quyền địa phương: UBND cấp xã vào cuộc

Theo đề xuất của nhiều đại biểu, việc khám sức khỏe định kỳ cho toàn dân cần được phân cấp và giao trách nhiệm cụ thể cho UBND cấp xã, phường – nơi gần dân nhất, hiểu rõ địa bàn và có khả năng lập danh sách, theo dõi, đôn đốc người dân thực hiện.

Khi chính quyền địa phương chủ động phối hợp với trạm y tế và các cơ quan đoàn thể, công tác khám sức khỏe sẽ trở thành một phong trào thường xuyên, mang tính cộng đồng, thay vì chỉ là hoạt động kỹ thuật y tế.

Hành trình xây dựng xã hội khỏe mạnh: Tầm nhìn đến năm 2045

Theo Bộ Y tế, đến năm 2045, hệ thống y tế Việt Nam đặt mục tiêu:

• Tuổi thọ trung bình vượt 80 tuổi;

• Số năm sống khỏe mạnh không bệnh tật tăng lên rõ rệt;

• Tầm vóc, thể lực, chiều cao trung bình của thanh niên tương đương các quốc gia phát triển có cùng mức thu nhập;

• Tỷ lệ bao phủ dịch vụ y tế thiết yếu đạt chuẩn toàn cầu.

Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến nhấn mạnh: “Chúng ta chăm sóc sức khỏe không phải bằng số lượng bệnh viện hay số bác sĩ, mà bằng việc người dân có được theo dõi sức khỏe, được phát hiện và điều trị bệnh đúng lúc, ngay từ cơ sở.”

Khám sức khỏe định kỳ miễn phí – bước chuyển từ y tế chữa bệnh sang y tế dự phòng

Chính sách khám sức khỏe định kỳ miễn phí từ năm 2026 không chỉ là một chương trình y tế đơn thuần, mà là cuộc chuyển đổi căn bản mô hình chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam, đặt trọng tâm vào phòng bệnh, nâng cao sức khỏe và đảm bảo công bằng y tế cho mọi người dân – từ thành thị đến nông thôn, từ trẻ em đến người cao tuổi.

Để biến chủ trương này thành hiện thực, cần sự phối hợp đồng bộ giữa Chính phủ, Quốc hội, Bộ Y tế, các bộ ngành liên quan, chính quyền địa phương, cũng như sự tham gia tích cực của từng người dân. Đây không chỉ là trách nhiệm y tế, mà còn là cam kết chính trị về một xã hội khỏe mạnh, nhân văn và phát triển bền vững.