Nghị định 250/2025: Siết chặt quy trình, chấm dứt vòng lặp định giá lại tài sản

Định giá lại: Có giới hạn và có điểm dừng

Theo Điều 26, lần định giá lại thứ nhất được thực hiện khi cơ quan tiến hành tố tụng có căn cứ nghi ngờ kết luận ban đầu — việc này do Hội đồng định giá cấp trên trực tiếp đảm nhiệm.

Nếu kết quả định giá lại tiếp tục mâu thuẫn với kết luận trước đó, lần định giá lại thứ hai sẽ được tiến hành bởi Hội đồng định giá cùng cấp với hội đồng đã thực hiện lần đầu.

Đặc biệt, trong trường hợp đặc biệt hiếm hoi, khi vẫn còn mâu thuẫn sau hai lần định giá, Viện trưởng VKSND Tối cao hoặc Chánh án TAND Tối cao sẽ là người ra quyết định cuối cùng – đây chính là “điểm dừng pháp lý” của quá trình định giá tài sản, không còn chỗ cho việc yêu cầu thêm lần thứ ba hay kéo dài vô hạn như trước.

Nghị định cũng xác định rõ các tình huống không được coi là định giá lại, chẳng hạn khi hội đồng chưa hoàn tất thủ tục hợp lệ hoặc khi đặc điểm tài sản, yêu cầu định giá thay đổi – khi đó, cơ quan phải thành lập hội đồng mới chứ không tính là “định giá lại”.

Ngoài ra, trách nhiệm giải trình của cơ quan trưng cầu được siết chặt: khi yêu cầu định giá lại, cơ quan phải gửi toàn bộ hồ sơ, tài liệu, căn cứ pháp lý và lý do nghi ngờ, tránh tình trạng tùy tiện yêu cầu định giá lại để kéo dài vụ án.

Bổ sung tiêu chuẩn đạo đức và tính độc lập của Hội đồng định giá

Điều 5 Chương I của nghị định này quy định sáu nhóm cá nhân không được tham gia định giá tài sản, nhằm bảo đảm tính khách quan và minh bạch tuyệt đối. Bao gồm:

1. Người có quan hệ trực tiếp với bị hại, bị can, bị cáo, người bị tố giác hoặc bị kiến nghị khởi tố.

2. Người đã tham gia định giá hoặc định giá lại tài sản đó trước đây.

3. Người từng tham gia vụ án với tư cách bào chữa, bảo vệ quyền lợi, làm chứng, giám định, phiên dịch, dịch thuật.

4. Người đang giữ vai trò tiến hành tố tụng trong vụ án đang định giá.

5. Người có dấu hiệu thiếu khách quan, không vô tư trong thực hiện nhiệm vụ.

6. Người đang bị kỷ luật từ mức cảnh cáo trở lên, bao gồm cả kỷ luật Đảng hoặc công chức, viên chức.

Nếu thành viên Hội đồng bị kỷ luật trong quá trình thực hiện, phải rút khỏi Hội đồng ngay lập tức, và cơ quan có thẩm quyền sẽ bổ sung nhân sự thay thế để bảo đảm hội đồng hoạt động hợp pháp, không gián đoạn.

So sánh với các nghị định trước đây

So với Nghị định 30/2018 và 97/2019, Nghị định 250/2025 mở rộng phạm vi loại trừ, cập nhật theo quy trình tố tụng hiện hành, bao quát cả giai đoạn tiếp nhận tố giác, tin báo – nơi mà trước đây pháp luật chưa điều chỉnh rõ.

Ngoài ra, khái niệm “có lý do cho rằng không vô tư” được sử dụng thay cho “có căn cứ rõ ràng chứng minh không vô tư”, giúp quy định linh hoạt hơn, tránh việc cơ quan tố tụng phải chờ bằng chứng cứng mới được thay thế thành viên thiếu khách quan.

Tác động thực tế

Với việc thiết lập giới hạn số lần định giá, quy định rõ thẩm quyền quyết định cuối cùng và các trường hợp loại trừ, Nghị định 250/2025 giúp quá trình định giá tài sản trong tố tụng trở nên minh bạch, nhanh gọn và có trách nhiệm hơn.

Đây được xem là bước tiến lớn trong cải cách tư pháp, đảm bảo không làm oan người vô tội, đồng thời ngăn chặn tiêu cực và tình trạng lạm dụng định giá để kéo dài vụ án — vấn đề tồn tại nhiều năm qua.

Nói cách khác, Nghị định 250/2025 đã chính thức đặt “điểm dừng” cho vòng lặp định giá tài sản, tạo nền tảng vững chắc cho một quy trình tố tụng công bằng, minh bạch và hiệu quả.