Từ 1/7/2025, người dân được quyền lựa chọn nơi thực hiện thủ tục hộ tịch: nơi cư trú hoặc địa phương khác

Đây là nội dung nổi bật trong Nghị định 120/2025/NĐ-CP do Chính phủ ban hành ngày 11/6/2025, quy định phân định thẩm quyền giữa chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước thuộc Bộ Tư pháp. Nghị định này làm rõ mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, gồm cấp tỉnh và cấp xã, trong các lĩnh vực như hành chính tư pháp (hộ tịch, nuôi con nuôi), chứng thực, hòa giải ở cơ sở, và bồi thường của Nhà nước.

Thẩm quyền đăng ký hộ tịch

Cụ thể, Điều 4 của Nghị định 120/2025/NĐ-CP xác định UBND cấp xã (xã, phường, đặc khu) là cơ quan thực hiện thẩm quyền đăng ký hộ tịch theo các quy định tại khoản 2 Điều 7, Chương III của Luật Hộ tịch năm 2014 và các điều liên quan tại Nghị định 123/2015/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung qua các năm 2020, 2022 và 2025. UBND cấp xã cũng có thẩm quyền khai thác Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, xác nhận thông tin hộ tịch theo Nghị định 87/2020/NĐ-CP đã được sửa đổi, bổ sung năm 2025.

Đáng chú ý, người yêu cầu thực hiện các thủ tục như khai sinh, khai tử, đăng ký giám hộ, thay đổi hoặc cải chính hộ tịch… sẽ không cần có mặt trực tiếp tại cơ quan đăng ký hộ tịch để ký vào sổ hộ tịch. Việc đăng ký hộ tịch có thể thực hiện từ xa thông qua hình thức trực tuyến, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân.

Trình tự, thủ tục đăng ký hộ tịch

UBND cấp xã có trách nhiệm tiếp nhận và giải quyết các thủ tục hộ tịch theo quy trình tại Điều 4 Nghị định 120/2025/NĐ-CP và các quy định tại Luật Hộ tịch cũng như Nghị định 123/2015/NĐ-CP. Người yêu cầu có thể lựa chọn nộp bản giấy, bản điện tử hoặc chỉ cần cung cấp thông tin để cơ quan đăng ký tra cứu từ Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, hoặc Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Nếu không thể tra cứu được, cá nhân phải cung cấp các giấy tờ có liên quan để chứng minh.

Về thời hạn giải quyết các thủ tục:

• Đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài: 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ; trường hợp cần xác minh thì không quá 10 ngày làm việc.

• Đăng ký nhận cha, mẹ, con: 10 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Việc niêm yết xác minh tại UBND cấp xã nơi giải quyết và nơi người được nhận thường trú đều không quá 05 ngày làm việc.

• Ghi vào sổ hộ tịch việc kết hôn, ly hôn, hủy việc kết hôn tại nước ngoài: 05 ngày làm việc; nếu phải xác minh thì không quá 08 ngày làm việc.

Phân cấp thẩm quyền và chuyển giao nhiệm vụ

Các chức năng, nhiệm vụ trước đây thuộc UBND cấp huyện và các chức danh như Chủ tịch UBND cấp huyện, Trưởng phòng Tư pháp sẽ được chuyển giao về UBND cấp xã và công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã. Điều này nhằm tinh giản bộ máy hành chính và tăng tính tự chủ cho cấp xã trong việc xử lý hồ sơ hộ tịch.

Trách nhiệm các cấp trong công tác hộ tịch

• Chủ tịch UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm thu hồi, hủy bỏ các giấy tờ hộ tịch hoặc nội dung đăng ký trái quy định pháp luật do cơ quan đăng ký hộ tịch đã cấp, ngoại trừ trường hợp kết hôn trái luật theo Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.

• UBND cấp xã thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về hộ tịch trên địa bàn, bao gồm cập nhật, khai thác, sử dụng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử; tổng hợp, đánh giá kết quả thực hiện và báo cáo UBND cấp tỉnh.

• Công chức tư pháp - hộ tịch tại cấp xã giúp UBND cấp xã tổ chức thực hiện việc đăng ký hộ tịch theo Nghị định 120/2025/NĐ-CP và thống kê dữ liệu về hộ tịch địa phương.

Cơ quan và công chức làm công tác hộ tịch

Cơ quan đăng ký hộ tịch bao gồm UBND cấp xã và các cơ quan đại diện ngoại giao, lãnh sự của Việt Nam ở nước ngoài. Công chức làm công tác hộ tịch bao gồm công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã và công chức của Sở Tư pháp được giao thực hiện nhiệm vụ đăng ký hộ tịch.

Xử lý các hồ sơ chuyển tiếp

Nếu hồ sơ đăng ký hộ tịch đã được UBND cấp huyện tiếp nhận nhưng chưa giải quyết hoặc cần xử lý thêm thì sẽ được chuyển về UBND cấp xã nơi cư trú của người yêu cầu để tiếp tục giải quyết. Trong trường hợp người yêu cầu đã chuyển cư trú sang tỉnh khác hoặc ra nước ngoài, UBND cấp xã nơi cư trú trước đây sẽ tiếp tục xử lý.

Trường hợp không xác định được UBND cấp xã có thẩm quyền hoặc người yêu cầu không còn cư trú tại Việt Nam, thì Sở Tư pháp sẽ tiếp nhận hồ sơ và trong vòng 02 ngày làm việc sẽ báo cáo Chủ tịch UBND cấp tỉnh (hoặc theo ủy quyền) để phân công UBND cấp xã có thẩm quyền giải quyết, bảo đảm thuận lợi nhất cho người dân.

Nghị định 120/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực từ ngày 01/7/2025. Đây là một bước tiến lớn trong cải cách hành chính, giúp người dân chủ động hơn trong việc thực hiện các thủ tục hộ tịch, đồng thời nâng cao vai trò, trách nhiệm của chính quyền cấp xã trong công tác quản lý nhà nước về hộ tịch.

Nguồn

Liên hệ tư vấn:

• Email: tuvan1@luatnguyen.com | tuvan2@luatnguyen.com

• Zalo Official: Văn Phòng Luật Sư Luật Nguyễn

• Fanpage: LUẬT NGUYỄN

• Website: luatnguyen.vn
  
  Q-BTT Luật Nguyễn